ساسانیان

ساسانیان خاندان شاهنشاهی ایرانی در سالهای ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بودند. شاهنشاهان ساسانی که اصلیتشان از استان پارس بود بر بخش بزرگی از غرب قارهٔ آسیا چیرگی یافتند. پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود. 

...

با ضعیف شدن حکومت اشکانی، جنگ میان فرمانروایان محلی برای گرفتن سرزمین های یکدیگر شدت گرفت. یکی از این فرمانروایان محلی اردشیر نوه ساسان بود که در فارس حکومت می کرد. اردشیر در جنگ با اشکانیان پیروز شد و به تدریج سراسر ایران را گرفت. آنگاه خود را شاه خواند و حکومتی را به وجود آورد که به نام جدش ساسانیان نامیده شد.

اردشیر یکم ( بابکان ) : اردشیر بابکان بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی

ساسانیان خاندان شاهنشاهی ایرانی در سالهای ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بودند. شاهنشاهان ساسانی که اصلیتشان از استان پارس بود بر بخش بزرگی از غرب قارهٔ آسیا چیرگی یافتند. پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود.

 شاپور یکم : دومین شاهنشاه ساسانی و فرزند اردشیر بابکان است. شاپور بعد از مرگ پدر جانشین او شد و مطابق یک سنت باستانی که تاجگذاری در نخستین نوروز پس از جلوس شاه انجام میگرفت در 242 م. رسماً تاج‌گذاری کرد. شاپور از شاهان بزرگ ساسانی است. او بدست مهندسان و اسیران روم سد شادروان را در شوشتر بر رود کارون ساخت و نیز شهر شاپور را در نزدیکی کازرون بناکرد. بنای نیشابور و گندی‌شاپور را نیز بدو نسبت داده‌اند. ظهور مانی (بسال 242 م.) در روزگار او بود. مرگ او بسال 271 م. روی داد.

دین رسمی

پیش از حکومت ساسانیان بیشتر مردم ایران پیرو دین زردشتی بودند. اردشیر دین زردشتی را دین رسمی کشور اعلام کرد. سه پایه اصلی دین زردشتی عبارتند از پندار نیک ، گفتار نیک و کردار نیک. کتاب مقدس زردشتیان اوستا نام دارد.

در همین دوران مانی  (۲۱۶ - ۲۷۶ میلادی) به تبلیغ مذهب خود پرداخت.

خسرو انوشیروان :یکی دیگر از پادشاهان ساسانی، خسرو انوشیروان بود. او بر سر مالکیت شهرهای مرزی چند بار با رومیان جنگ کرد و در همه جنگ ها آنان را شکست داد.

در زمان خسرو انوشیروان شهرهای بزرگی در ایران ساخته شد. تیسفون پایتخت ساسانیان یکی از با شکوه ترین شهرهای آن زمان بود. خسرو انوشیروان همچنین کارخ های باشکوهی باری خود ساخت که خرابه های یکی از آن ها به نام طاق کسری هنوز پابرجاست.

به دستور او دانشگاه هم در جندی شاپور ساخته شد. در این شهر دانش پزشکی رونق داشت و پزشکانی از ایران و دیگر کشورهای جهان در آنجا گرد آمده بودند.

طاق کسرا یا ایوان مداین از یناهای باشکوه دوره ساسانیان است. در این دوره ساختن ایوان در بناها رواج یافت.

خسرو پرویز : بعد از خسرو انوشیروان خسرو پرویز به پادشاهی رسید. خسرو پرویز چند بار با رومیان جنگید. او ابتدا در این جنگ ها پیروز شد و قلمرو ایران را از غرب گسترش داد. پس رومیان به او پیشنهاد آشتی دادند اما او پیشنهاد را نپذیرفت و به نظر سرداران سپاهش هم توجهی نکرد. در نتیجه از رومیان شکست خورد و پا به فرار گذاشت.

دعوت به اسلام

خسرو پرویز مردی خودخواه و خوشگذران بود و کاخ های زیادی برپا کرد. در آن زمان پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله نامه ای به خسرو پرویز نوشت و او را به اسلام دعوت کرد اما خسرو این دعوت را نپذیرفت و نامه پیامبر را پاره کرد.

ضعیف شدن ساسانیان

پس از خسرو وضع کشور روز به روز بدتر شد. جنگ های طولانی ایران و روم حکومت ساسانی را ضعیف کرده بود. این جنگ ها هم خرج فراوانی داشت و هم موجب کشته شدن تعداد زیادی از سپاهیان ایران شده بود. حکومت ساسانی برای تامین هزینه های جنگ مالیات ها را پی درپی افزایش می داد و به این ترتیب مردم روز به روز فقیرتر می شدند. شاهان ساسانی به خوشگذرانی مشغول بودند در حالیکه فقر و اختلاف طبقاتی مردم را به شدت آزار می داد..

یزدگرد سوم : سی و پنجمین و آخرین پادشاه ساسانی بود. او در سال ۶۳۲ م. به تخت نشست.

در چنین اوضاعی مزدک پسر بامدادان به تبلیغ مذهب خود که گویند موسسش زردشت خورک بابوندس بوده، پرداخت. عقاید مزدک بر دو گانگی مانوی استوار است:

روشنائی دانا و تاریکی نادان، به عبارت دیگر نیکی با عقل و بدی جاهل، این دو نیرو با هم در نبردند و چون روشنائی داناست سرانجام پیروز خواهد شد.

اساس تعلیمات اجتماعی مزدک دو چیز است: یکی برابری و دیگری دادگری.

مردم بسیاری به سرعت پیرو مذهب مزدک شدند. جنبش مزدکی با قتل او و پیروانش به طرز وحشیانه‌ای سرکوب شد، اما افکار او اثر خود را حتی در قیام‌ها و جنبش‌های مردم ایران در دوران اسلام، باقی گذاشت.